W jed­nym z poprzed­nich artykułów, zaty­tułowanym „Powrót do źródeł – czyli o poszukiwaniach własnej tożsamości w połowie życia” rozpoczęłam dyskusje na temat dokony­wa­nia przez osoby dojrzałe (35–50 lat) wiel­kich życiowych zmian.

Okazuje się, że współcześnie coraz więcej osób dob­ie­ga­jąc tak zwanego okresu środka życia, postanawia drasty­cznie zmienić swoje życie.

Zmi­ana ta objawia się najczęś­ciej w rezy­gnacji z doty­chczas pełnionej roli (zawodowej bądź oso­bis­tej) na rzecz poszuki­wa­nia prawdzi­wego JA.

Jest to wyraz zmieni­a­ją­cych się wartości, pri­o­ry­tetów, nowego spo­jrzenia na siebie i swoje role. Osoby takie nie chcą dłużej wieść życia, które nie daje im spełnienia i zad­owole­nia. Rodzi się zatem głębokie prag­nie­nie drasty­cznej zmi­any, która nada nowy sens ich życiu.

  • Co popy­cha ludzi do tego typu decyzji?
  • W jaki sposób można wyjaśnić i zrozu­mieć to, co się z nimi dzieje?
  • Jakie mechanizmy stoją za podjęciem decyzji o wielkiej życiowej zmianie?

Odpowiedź na powyższe pytania nie jest ani prosta i jednoznaczna. Przyczyn może być wiele a u ich podłoża mogą leżeć różne motywy. Najczęściej jednak podjęcie decyzji o dokonaniu tak drastycznej zmiany w swoim życiu, ma swoje źródło w konfliktach wewnętrznych.

Innymi słowy dwa przeciwstawne pragnienia walczą ze sobą aż do momentu przeciążenia w wyniku którego dokonuje się zmiana. Bazując na tych mechanizmach psychologicznych, można pokusić się o próbę odszukania przyczyn syndromu Gauguina.

  1. Ja realne vs Ja możliwe

Sytuacja, w której człowiek jest rozczarowany swoim aktualnym funkcjonowaniem, odbiegającym od jego idealnego wyobrażenia (Ja aktualne nie spełnia standardów Ja idealnego). Przy czym jest świadomy różnych możliwości i opcji, które są dla niego dostępne np. nowe formy aktywności. Napięcie wynikające z niezadowolenia ze swojego obecnego życia, przy jednoczesnej  świadomość, że mogłoby być inaczej, może doprowadzić do podjęcia decyzji o zmianie.

  1. Negatywny bilans życia vs szansa na realizację marzenia

To sytuacja w której, człowiek interpretuje historię swojego życia jako negatywną. Ma poczucie nie wykorzystanych szans i nie spełnionych pragnień. Mówią wprost jest niezadowolony z tego jak żył. Przy jednoczesnym posiadaniu marzenia o tym jak chciałby by było. Pojawia się wtedy napięcie związane z obawami, że reszta życia będzie przebiegać podobnie i że jeżeli nic nie zrobi, to jego marzenie na pewno się nie spełni. To napięcie może doprowadzić do decyzji o zmianie.

  1. Brak satysfakcji z życia vs pragnienie by żyć według własnego scenariusza

Gdy człowiek, na danym etapie życia odczuwa brak satysfakcji (nie dotyczy to bilansu całego życia, tylko stanu aktualnego) i pojawia się pragnienie by zacząć żyć po swojemu, by funkcjonować inaczej niż jest to narzucone np. przez rolę społeczną.

  1. Brak zmian w osobowości vs zmieniająca się struktura życia

To sytuacja w której z jakiegoś powodu osobowość człowieka nie podlega naturalnym przemianom które powinny towarzyszyć zmianom rozwojowym. W kolejnych okresach życia człowiek się zmienia, gdyż zmieniają się jego zadania życiowe, role, nabiera on doświadczenia, wiedzy, mądrości. I jest to procesy zupełnie naturalny. Osoba, która się nie zmienia odczuwa napięcie i rodzaj niedopasowania (np. społeczeństwo wymaga od niej czegoś innego a ona chce czegoś innego), wtedy może ona dokonać zmian w kierunku realizacji marzenia.

  1. Powstrzymywanie przemiany vs tłumiona autorefleksja

Jest to sytuacja w której osoba odczuwa frustracje wynikającą z niedokonania pożądanych zmian a jednocześnie nie towarzyszy jej autorefleksja związana z zadaniami i rolami życia dorosłego. Napięcie które w niej narasta może doprowadzić do eksplozji potrzeby zmiany i dokonania radykalnego zwrotu w życiu.

Jest to pięć hipotetycznych wyjaśnień stojących za wzbudzeniem potrzeby i dokonaniem wielkiej życiowej zmiany (Oleś, 2009).

Elżbieta Kluska-Łabuz 

Bibliografia

Oleś, P. K. (2003). Zmiany i rozwój osobowości w okresie średniej dorosłości. Kolokwia Psychologiczne,11,77-95.

Oleś, P. K., Kłosok – Ścibich M. (2009). Syndrom Gauguina – zmiana tożsamości, czy mit? Psychologia Rozwojowa, 14, 9-25.